Dieta bezglutenowa – na czym polega?

Dieta bezglutenowa staje się przedmiotem zainteresowania coraz większej liczby osób. Warto jednak zaznaczyć, że jest to dieta eliminacyjna, którą powinny prowadzić jedynie osoby z określonymi problemami. Nie należy jej traktować jako modnego sposobu odżywiania, który pozwala pozbywać się zbędnych kilogramów – w ten sposób może ona doprowadzić do większych szkód niż pożytku, a więc np. do deficytów witamin oraz niektórych minerałów. Na czym jednak ona właściwie polega? Odpowiadamy.

Czym jest gluten?

Gluten to składnik stanowiący kombinację roślinnych białek – prolamin oraz glutenin. Naturalnie występuje w różnych ziarnach zbóż (ale nie we wszystkich), a także – co ciekawe – w produktach przetworzonych, takich jak np. wędliny. Może on pojawić się nawet w alkoholu, co z kolei sprawia, że chcąc przejść na tę dietę, warto czytać etykiety. Skąd gluten bierze się w takich wyrobach? Jest to efekt procesu produkcji, w trakcie którego korzysta się często przy różnych produktach z tych samych urządzeń – wówczas dochodzi do zanieczyszczenia żywności. Warto dodać, że gluten to składnik powodujący, iż ciasto jest sprężyste, elastyczne oraz kleiste. Dzięki niemu żywność zachowuje również świeżość przez dłuższy czas.

Dla kogo przeznaczona jest dieta bezglutenowa?

Nie wszyscy mogą spożywać gluten, mimo że jest on dla większości populacji w pełni bezpieczny. Jak się okazuje, nie powinny tego robić osoby z nadwrażliwością na ten składnik, alergią na pszenicę czy też z celiakią (w tym przypadku gluten przyczynia się do atrofii kosmków jelitowych). O ile w dwóch pierwszych przypadkach zaleca się stosowanie omawianej przez nas diety jedynie czasowo, o tyle w trzecim przypadku jest to konieczne przez całe życie. Czasem rekomenduje się dietę bezglutenową również osobom z chorobami autoimmunologicznymi (a więc np. RZS), a także niedoczynnością tarczycy typu Hashimoto. Niekiedy zaleca się ją pacjentom z chorobą Leśniowskiego-Crohna, chorobą Duhringa oraz ataksją.

Skąd wzięła się popularność diety bezglutenowej?

W 2011 r. Peter Gibson opublikował badania, z których wynikało, iż gluten doprowadza do szeregu niekorzystnych objawów u osób, które nie miały celiakii. Zdaniem naukowca składnik ten miał wywoływać m.in. wzdęcia, niestrawność, bezsenność czy bóle głowy. Jak się jednak okazało, w 2013 r. Gibson wycofał się z przeprowadzonych przez siebie badań i stwierdził, że gluten nie oddziałuje w jakiś szczególny sposób na zdrowie pacjentów, którzy nie są uczuleni na ów składnik – ta informacja nie dotarła jednak już do aż tak szerokiego grona osób.

Czego nie jeść na diecie bezglutenowej?

Na diecie bezglutenowej nie wolno jeść niektórych zbóż, a więc pszenicy i różnych jej odmian (np. orkiszu). Z jadłospisu należy wykreślić pszenżyto, jęczmień, żyto, a także wyroby z ich dodatkami. Nie powinno się spożywać przetworów z owsa, z wyjątkiem tego certyfikowanego. Oczywiście trzeba zrezygnować nie tylko z dań mącznych (a więc np. makaronów, pieczywa pszennego), ale też z kaszy (np. mannej, bulgur, jęczmiennej, kuskus), dań przetworzonych, mieszanek przypraw, słodyczy, fast foodów czy dań w proszku, a czasem nawet z wędlin, panierowanych ryb i mięs czy wspomnianego już alkoholu. Gluten zawierają często także takie produkty, jak czekolada i ciastka – również i one nie powinny znajdować się w Twoim codziennym menu.

Co jeść na diecie bezglutenowej?

Na rynku dostępne są zboża bezglutenowe. Mowa tu chociażby o prosie i gryce. Jeśli zmagasz się z opisywanymi przez nas dolegliwościami, z powodzeniem możesz spożywać także ryż, amarantus, komosę ryżową, kukurydzę, sorgo, tapiokę, a także i maniok. W Twoim codziennym menu mogą się znaleźć m.in. nasiona chia, siemię lniane, warzywa (szczególnie strączkowe i zielone), owoce, ryby, jaja, mleko, orzechy i tłuszcze roślinne, zioła i przyprawy, a także bezglutenowe wędliny czy nieprzetworzone ryby. Warto też mąkę glutenową zamienić na bezglutenową (np. jaglaną czy gryczaną), która zawiera o wiele więcej składników odżywczych.

Wiele produktów w sklepach opatrzonych jest dziś napisem „produkt bezglutenowy” lub symbolem przekreślonego kłosa, co znacznie ułatwia wybór podczas zakupów. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie produkty opatrzone tym mianem są zdrowe.

Efekty diety bezglutenowej?

Osoby, które dbają o właściwe prowadzenie diety, mogą liczyć na odbudowę struktury błony śluzowej jelita. To, jak szybko to nastąpi, zależy od wieku pacjenta oraz poziomu destrukcji kosmków. Ważne jest również to, że zmniejszają się wówczas bole brzucha, jak również i wzdęcia, co z kolei wiąże się z lepszym samopoczuciem. Warto jednak zaznaczyć, że zanim zdecydujesz się na dietę bezglutenową, koniecznie trzeba skonsultować się z dietetykiem – pomoże Ci on w komponowaniu jadłospisu, który dostarczy Ci wszelkich niezbędnych składników odżywczych.